MARAŞ KURTULUŞ HARBİN’DE ELBİSTAN MİTİNGİ
(ANADOLU’YU ATEŞLEYEN İLK TARİHİ MİTİNG ve DİĞER MİTİNGLER)
“Aslanlar kendi tarihlerini yazmadıkları sürece, avcı hikâyelerine inanmak zorundayız.”
ELBİSTAN MİTİNGİ
Elbistan halkı 5 Aralık 1919 tarihinde bir miting yaparak İzmir'in Yunanlar tarafından ilhakı ile Maraş olaylarını protesto etti. Bu miting Elbistan Ulu Camii önünde yapılmıştır ve Elbistan halkı ve çevre köyleri başta olmak üzere komşu ilçelerde ki vatandaşlarda bütünüyle destek olmuştur. Tahminen 5 bin ile 10 bin arasında katılım sağlanmıştır. (O döneme göre oldukça yüksek rakamdır)
Yunan haydutlarının İzmir'de garp medeniyeti namına cinayet işlerken, Adana, Maraş, Antep ve Urfa'da medenice hareket etmesi gereken Fransızların Ermenileri silahlandırarak Türk ahaliye zulüm yaptığı ve minarelerden halkı namaza çağıran müezzinlerin katledildiği, belirtilen bu miting bildirisinde Maraş ve havalisinde oturan yüzlerce Türk'ün şehit olduğu, binlercesinin göçüne sebep olduğu bildirildi. Ve Allah'ın zalimlere lanet mazlumlara muvaffakiyet buyurması istenildi.
Bu mitingler sayesinde Anadolu’da oluşan protesto bildirileri İstanbul Hariciye Nezareti aracılığı ile Amerika, Fransa ve İtalya siyasi temsilcilerine protesto bildirileri gönderilmiştir.
Muallim Hayrullah Bey Nakipların, Mehmet Efendi , Dr.Mustafa Bey, Mehmet Ünal
Miting Heyeti adına Maraş- Elbistan Teşkilat-ı Milliye Reisi Nakıpzade Mehmed, Doktor Mustafa, Muallim(öğretmen) Hayrullah Bey’in dile getirdiği düşünceler 29 Aralık 1919 Tarihli Mustafa Kemal Paşa'nın kurmuş olduğu ve Sivas'ta yayınlanan İRADE-İ MİLLİYE GAZETESİ’nde de şöyle yer almıştır.
“Geçen nüshamızda mukarrerat-ı kat’iyelerini neşr ettiğimiz Elbistan’da ki din ve ırkdaşlarımızın mitinği bu hakikatı olanca vuzuh ve kat’iyetle ve bütün Anadolu ve Rumeli ahali-i İslâmiyesinin ve bi’İhhâssa Sivaslıların kanâat ve efkârına tercüman olarak cihana i’lanve izhâr etti. Ve bu meyânda Maraş’ta ki Fransız Generali Doka cenâplarınada iblâg eylendi.”
Elbistan protestosunda şu görüşlere yer verildi: “ Bu gerçek İstanbul’da ki medeni Avrupa ve Amerika elçiliklerine ciddi bir dille anlatılmalı Maraş’ta ki zulüm ve facialara bir an evvel son verilmelidir. Artık canı burnuna gelmiş olan Müslümanların bundan fazla zulme ve haksızlığa tahammülü kalmadığından hak ve adalet dairesine dönmeleri gerektiği kendilerine ulaştırılmalıdır. Aksi takdirde doğacak acıklı sonuçlardan sorumluluk kabul edilmeyip gerek Allah indinde ve gerekse tarih nezdinde bu sorumluluk medeniyet iddiasında bulunan, ancak hakkı tanımak istemeyen tarafa ait kalacaktır.”(T.İ.T.E.Arşivi Belge No:10/2789, ek:39)
Ayrıca, 1300 yıldan beri bütün dünyayı rahmete boğan İslam dininin haçlı zihniyeti ile ortadan kaldırmak istediği büyük Emenistan namı altında Adana, Urfa, Maraş ve daha kuzeye doğru vilayetlerinin Fransız tahükkümü altına verilmek istendiği, Maraş’ta 6 gündür yerli Ermenilerle Fransızların top ateşi neticesi yandığı, belirtilerek Maraş halkının yardımına koşukmasının gerektiği ve zaferin Türk hilaline nasip olacağı bildirildi.
Maraş içinde çarpışmaların şiddetlenmesi ve Fransızların bütün sivil halkı hedef alarak şehri top ateşine tutması üzerine 28 Ocak 1920’de Elbistan Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti bir protesto mitingi daha düzenlemiştir. Bu mitingden bir sonra 3. Kolordu Komutanı Selahattin Bey Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin idare heyetlerine bir yazı göndererek Maraş şehrinin üç gündür Fransızların top ve mitralyöz ateşi altında inlediğini, şehirden bir eser kalmadığını, bu nedenle protestolarda bulunulması gerektiğini belirtmiştir. Bunun üzerine 26 Ocak 1920 tarihinde 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa durumun protesto edilmesini ve mitingler düzenlenmesini istemiştir.
Sakarya Savaş’ın devam ettiği günlerde, 28 Ağustos 1921 günü Elbistan’da bütün kaza halkının ve memurlarının katılımıyla Elbistan’da üçüncü kez büyük bir miting yapılmıştı. Aynı gün TBBM Riyasetine mitingde alınan şu kararlar Elbistan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Reisi Nakıpzade Mehmet Efendi, Belediye Başkanı (Reisi) İzzet imzasıyla gönderilmiştir. Bu miting Elbistan’da yapılan üçüncü mitingdir.
- Yunanlıların işgal sahalarında masum ve silahsız din kardeşlerimiz hakkında misli görülmemiş katliamlar hemşerilerimizin namus ve ismetlerini canavarca taarruz etmelerine, dini ve manevi değerlerimize alçakça tecavüzlerine karşı Misak-ı Milli’nin elde edilmesine kadar bütün maddi, manevi mevcudiyetimizle kuvvet ve silahımızla mukabele etmeye ve icap fedakârlığa hazır bulunduğumuzu beyan ederiz.
- Başlarında bir İngiliz hizmetkarından başka bir şey olmayan Yunan Kralı olduğu halde bütün kuvvetleriyle ana yurdumuza tecavüz eden Yunan sürülerinin inatçı hücumlarına karşı evvel Allah ve Peygamberimizin imdadına sonra tarihinin ki büyük şanın verdiği tesirden doğan cesaretle aslanca müdafaa ederek düşmanı yere seren kahraman ve yeni ordumuzun kuvvetine dayanır ve başta kumandanları olarak bütün subay ve asker kardeşlerimize en derin ve samimi hislerimizin işareti olmak üzere selam ve sayğılarımızın kabulünü rica ederiz.
ELBİSTAN’DA YAPILAN MİTİNGLERİN TARİHİ KRONOLOJİ
- 5 Aralık 1919 tarihinde Elbistan halkı bir miting yaparak İzmir'in Yunanlar tarafından ilhakı ile Maraş olaylarını protesto etti. Bu miting Elbistan Ulu Camii önünde yapılmıştır.
- 28 Ocak 1920’de Elbistan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Maraş olaylarını protesto amaçlı bir mitingi daha düzenlemiştir.
- 28 Ağustos 1921 günü Elbistan’da bütün kaza halkının ve memurlarının katılımıyla Sakarya Meydan Muharebisine destek kapsamında büyük bir miting yapılmıştır.
Faydalanılan Kaynaklar:
Not: Genelkurmay Askeri Tarih ve Strateji Etüt Başkanlığı (ATASE) Arşivi No:16218, Dosya No: 153 Fihrist 2-3
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Dosya No: 656,Gömlek No: 52, Fon Kodu: DH.ŞFR.
İRADEY-İ MİLLİYE GAZETESİ 29 Aralık 1919.
Uluslararası Milli Mücadele Döneminde Maraş Sempozyumu Cilt II s.15-16 3-4 Şubat 2017 (Yrd.Dr. Fahri Kılıç)
Uluslararası Milli Mücadele Döneminde Maraş Sempozyumu Cilt I s.29-30 3-4 Şubat 2017 ( Prof.Dr. Haluk Selvi)
Uluslararası Milli Mücadele Döneminde Maraş Sempozyumu Cilt III.s.431 3-4 Şubat 2017 (Ali Gültekin Biniş)
